Qyteti i librave: Ka 1500 banorë dhe dhjetëra librari dhe dyqane antike

Librari, dyqane antike, rafte me libra në rrugë… Qyteti i Uellsit Hay-on-Wye njihet si “qyteti i librave” dhe është ëndrra e çdo dashamirës të librit dhe leximit.

Sipas disa të dhënave, ajo ka numrin më të madh të librarive për metër katror në të gjithë botën , dhe njihet edhe për mbajtjen e festivalit letrar Hay, i cili çdo verë vizitohet nga rreth 80 mijë njerëz . Përveç gjithë kësaj, Hay-on-Wye është një qytet piktoresk i rrethuar nga gjelbërimi i Uellsit, me arkitekturë simpatike dhe një atmosferë shumë të veçantë.

Libraria e parë u hap në vitin 1962
Historia e lidhjes mes këtij vendi dhe librave filloi në vitin 1962, kur një njeri i quajtur Richard Booth themeloi librarinë e parë dhe e quajti atë “Stacioni i Vjetër i Zjarrfikësve”. Pas tij u hapën disa të tjerë dhe qyteti u bë i njohur tashmë si “qyteti i librave” në vitet shtatëdhjetë. Ata janë edhe sot atraksioni i tij më i madh.

Sot në qytet ka 25 librari me vetëm 1500 banorë, ndërsa në të kaluarën ishin 40. Ka edhe një numër të madh stendash librash. Më të mëdhenjtë janë të hapur 363 ditë në vit, ndërsa në verë qëndrojnë hapur deri në orët e vona të natës dhe bëhen qendra të jetës shoqërore. Disa kanë literaturë të specializuar, të tjerët kanë një ofertë të përgjithshme, por të gjithë mund të gjejnë vërtet diçka për veten në raftet.

Hay-on-Wye shtrihet, siç sugjeron emri i qytetit, në brigjet e lumit Wye pranë kufirit me Anglinë dhe Uellsin. Të dhënat e para të qytetit datojnë në shekullin e 11-të, dhe historia e tij e gjatë dhe shpesh e trazuar është ende e dukshme në rrugët e tij sot. Atraksioni më i madh është kështjella e ndërtuar në fund të shekullit të 11-të dhe në fillim të shekullit të 12-të. Një tjetër pikë referimi e rëndësishme është Kisha Anglikane e Shën Marisë me një kullë interesante katrore. Është rreth 500 vjet, por në një moment thuajse u shkatërrua, më pas shërbeu si objekt shkolle dhe vetëm në vitin 1884 u restaurua, u zgjerua dhe që atëherë është përdorur sërish si objekt i shenjtë.

Të gjitha këto ndërtesa janë interesante, por arsyeja pse më shumë se gjysmë milioni njerëz e vizitojnë këtë qytet çdo vit janë librat. Përveç librarive klasike dhe dyqaneve antike, ato mund të blihen edhe në stendat. Veçanërisht të njohura dhe simpatike janë “libraritë e ndershme”, ato pa shitës. Këto janë rafte të hapura të vendosura në vende publike, nga të cilat njerëzit mund të marrin atë që u intereson dhe të lënë para në kontejnerin e caktuar.

Qyteti është në gjendjen e tij më të gjallë gjatë Festivalit Hay, i cili zhvillohet çdo vit në fund të majit dhe në fillim të qershorit. Ai tashmë është bërë markë për vete dhe viziton rregullisht qytete dhe vende të tjera. Në pak ditë, sa zgjat eventi, qytetin e Uellsit e vizitojnë rreth 80 mijë njerëz, shkrimtarë, botues dhe dashamirës të librit nga e gjithë bota. Ish-presidenti amerikan Bill Clinton e vizitoi dikur festivalin, i cili e përshkroi atë si “Wodstock i mendjes”.