Funksioni i sistemit gjyqësor, ja çfarë shkruan në Raportin e KE-së

Vendi e ka një nivel të caktuar të gatishmërisë, gjegjësisht është mesatarisht i përgatitur për ta zbatuar të drejtën e BE-së dhe standardeve evropiane në sferën e qeverisjes të së drejtës Kapitulli – 23. Në përgjithësi është arritur një progres i caktuar, përfshirë edhe përmes pavarësisë së përforcuar gjyqësore dhe zgjidhjen e rasteve të mosndëshkimit policor, thuhet në Raportin e KE-së për progresin e vendit.

Raporti i KE-së i vërteton reformat e bëra në gjyqësi dhe tregon se ngelet të sigurohet zbatimi i tyre përkatës, me theks në nevojën e ekipit të institucioneve me kuadër të trajnuar dhe pajisje përkatëse.

Në pjesën për cilësinë e gjyqësorit në Raportin e KE-së theksohet se buxheti i sistemit gjyqësor (buxheti për gjykatat, prokuroritë publike dhe ndihma juridike) është ulur me 8.3 për qind krahasuar me vitin 2019 dhe 2020, kur ishte 40 milionë euro ose 19.5 euro për kokë banori, që është nën mesataren për rajonin e Ballkanit Perëndimor prej 37.8 euro për frymë.

Digjitalizimi i paralajmëruar, nga ana tjetër, vlerësohet si një kafshatë shumë e madhe, duke qenë se deri më tani në masë të madhe varet nga donacionet e huaja, si dhe nga pagat jotërheqëse për punësimin e ekspertëve të duhur të IT-së.

Raporti vlerëson se zbatimi i strategjisë gjyqësore vazhdon, përfshirë Ligjin për Prokurorinë Publike, i cili siguron përgjegjësinë për krimet që rrjedhin dhe lidhen me përgjimet e paligjshme, dhe se Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit, duke përdorur kompetencat e tij të zgjeruara, vazhdon të ofrojë rezultatet, duke përfshirë edhe rastet e nivelit të lartë.

Korrupsioni, thuhet në Raport, është shpërndarë në shumë sfera dhe ngelet çështje shqetësuese.

Funksioni i sistemit gjyqësor

Raporti i KE-së për sistemin gjyqësor të vendit vlerëson se është bërë njëfarë progresi në zbatimin e strategjisë së reformës në drejtësi, e cila adreson më tej rekomandimet e Komisionit të Venecias dhe grupit të ekspertëve për çështjet sistematike të shtetit të së drejtës.

Shteti vitin e ardhshëm, duhet të punojë në veçanti në:

– përforcimin e implementimit konsekuent të strategjisë për reforma gjyqësore dhe planit të rishikuar aksional, me fokus specifik në sjelljen e një ligji të ri për procedurë gjyqësore, në pajtim me standardet evropiane;

– implementimi i strategjive për resurse njerëzore për rrjetin gjyqësor dhe të prokurorisë publike, duke i shfrytëzuar si indikator për projeksione për punësimet e ardhshme;

– përmirësimi i sistemit për sistemin automatik të rasteve gjyqësore – AKMIS kështu që do të garantohet se është tërësisht funksional dhe i besueshëm.

Çdo propozim-ligji i ri për Akademinë e gjykatësve dhe prokurorëve publikë në Raport, duhet ta ruajë Akademia si pikë e vetme hyrëse në gjyqësi dhe të garantojë qasje korrekte dhe të drejtë në këto profesione.

Si një nga mjetet për rikthimin e besimit të publikut në gjyqësor, Raporti i KE vlerëson se Asociacioni i Gjyqtarëve dhe Këshilli Gjyqësor i Mediave janë duke promovuar në mënyrë aktive forcimin e transparencës. Për sa i përket llogaridhënies, në raport thuhet se Këshilli Gjyqësor ka pranuar 140 kërkesa për përgjegjësi gjyqësore nga gjyqtarët dhe kryetarët e gjykatave vitin e kaluar dhe ka shkarkuar shtatë gjyqtarë, duke përfshirë edhe ish-kryetarin e Gjykatës Supreme, ndërsa KSHPK ka lëshuar urdhërpagesa për kundërvajtje ndaj 15 gjyqtarëve apo kryetarëve të gjykatave dhe dhjetë prokurorëve për mosparaqitjen e listës pasurore apo raportit të ndryshimit të pasurisë.

KE në raport thekson se ka nevojë për promovim të vazhdueshëm të zgjidhjes alternative të mosmarrëveshjeve, përfshirë kontestet komerciale, duke vlerësuar se numri i rasteve të zgjidhura me ndërmjetësim është rritur me 55 të vlerësuara krahasuar me vitin 2019.

Sa i përket efikasitetit të gjykatave, Raporti i KE-së vlerëson se pothuajse të gjitha gjykatat kanë vazhduar trendin pozitiv duke ruajtur një normë të lëndëve të zgjidhura prej 100 të vlerësuara, dhe se numri i lëndëve të papërfunduara sipas ligjeve të vjetra procedurale është zvogëluar edhe më tej.

“Nuk janë shqyrtuar ende rekomandimet e Komisionit të Venecias për rishikimin e dispozitave të Ligjit për përdorimin e gjuhëve që kanë të bëjnë me dygjuhësinë në procedurat gjyqësore. Gjyqtarët nuk kanë marrë ende të gjitha shtesat e pagave të tyre, ndërsa kërkesat nga administrata e gjykatës, duke përfshirë përparimin në karrierë, janë ende në pritje, qëndron në raportin e KE-së.

Lufta kundër korrupsionit

Raporti i KE vlerëson se vendi ka një nivel të caktuar gatishmërie, domethënë është i përgatitur në mënyrë të moderuar në parandalimin dhe luftimin e korrupsionit, se janë bërë disa përparime pasi vendi ka vazhduar të konsolidojë dosjen e tij të hetimit, ndjekjes dhe përndjekjes penale të disa rasteve të korrupsionit , duke përfshirë edhe në nivel të lartë, dhe ka forcuar kornizën e saj institucionale, në veçanti KSHPK-në dhe Prokurorinë për Krim të Organizuar dhe Korrupsion.

Në vitin e ardhshëm, vendi duhet, në veçanti, të punojë në:

– vazhdimi i përpjekjeve kundër korrupsionit duke rritur mbështetjen për organet përkatëse, duke zbatuar Strategjinë Kombëtare për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktin e Interesit dhe duke ofruar udhëzime të qarta për institucionet shtetërore;

– të sigurojë burime adekuate për Zyrën e Kryeprokurorit Publik për Prokurorinë e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit në mënyrë që të sigurohet përgjegjshmëri efektive për veprimet që dalin dhe lidhen me përgjimet, si dhe për rastet e reja të profilit të lartë të korrupsionit;

– të vazhdojë të rritet ndikimi i gjykimeve në rastet e korrupsionit të nivelit të lartë, të ndjekur nga konfiskimi i aseteve kriminale, bazuar në rezultatet pozitive të vitit të kaluar.

Në raport thuhet se rastet e ish PPS vazhdojnë të udhëhiqen kryesisht nga Prokuroria Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit. Deri më tani, ka pasur vendime përfundimtare në shtatë raste kundër 17 të pandehurve. Gjykimet janë duke vazhduar në shumicën e rasteve të mbetura, me dhjetëra seanca të mbajtura gjatë gjithë vitit.

Raporti i KE-së, kujton se në shkurt të vitit 2021, Gjykata ka vendosur në shkallë të parë për rastet e ish-Prokurorisë Speciale “Monstra” dhe “Target – Fortesa” si edhe për aktgjykimet për “Thesarin”.

Lufta kundër krimit të organizuar

Raporti i KE thotë se vendi ka një nivel përgatitjeje në luftën kundër krimit të organizuar dhe se kuadri ligjor është kryesisht në përputhje me standardet evropiane dhe përpjekjet për zbatimin e strategjive kundër krimit të organizuar duhet të vazhdojnë.

– Është bërë njëfarë progresi në nivelin operacional, por duhet bërë më shumë për të përmirësuar efektivitetin e zbatimit të ligjit në luftimin e formave të caktuara të krimit, si pastrimi i parave dhe krimi financiar. Koordinimi mbetet vendimtar për të gjithë aktorët e përfshirë në luftën kundër krimit të organizuar, qëndron në Raportin e KE për Progresin e vendit.

Disa nga rekomandimet paraprake për vitin 2020 ngelen të rëndësishme. Vitin e ardhshëm vendi duhet të punojë në:

– të përmirësojë më tej performancën e hetimeve, ndjekjeve penale dhe dënimeve për krim të organizuar dhe pastrim parash, dhe të demonstrojë aftësinë për të çmontuar në mënyrë efektive rrjetet e mëdha kriminale;

– miratimi dhe zbatimi i legjislacionit të nevojshëm që do të rregullojë veprimtarinë e Zyrës për Mbledhjen e Fondeve dhe do të përmirësojë efektivitetin e sistemit kombëtar të mbledhjes së fondeve;

Raporti i KE-së thekson se vendi i ka 341 policë të uniformuar në 100.000 banorë, si edhe se në vitin 2021, janë punësuar 585 policë dhe se policia në përgjithësi është e pajisur dhe trajnuar mirë Qendra policore për trajnim në kuadër të Ministrisë së Punëve të Brendshme siguron edhe trajnim fillestar dhe të vazhdueshëm.

Raporti, gjithashtu, thekson se për momentin në burg janë 11 luftëtarë të huaj terroristë, pasi gjashtë janë liruar nga burgu në vitin 2020 dhe asnjë në vitin 2021.

Vendi akoma nuk ka vendosur sistem të menaxhimit të migrimit dhe regjistrimi i emigrantëve në kufirin jugor është ndërprerë në prill të vitit 2020 deri në janar të vitit 2021.